Οι ανεμογεννήτριες που κίνησε ο άνεμος σε περιοχές με πλούσιο αιολικό δυναμικό όπως η Εύβοια, η Βοιωτία και η Ροδόπη είναι κατά βάση και οι δεξαμενές από τις οποίες θα προέλθουν 14,2 εκατ. ευρώ για τα ελληνικά νοικοκυριά, προκειμένου να πληρώσουν χαμηλότερα την τιμή της κιλοβατώρας.
Πρόκειται περίπου για ένα μεγάλο μέρος από την οικονομική συνεισφορά των πράσινων έργων, καθώς το υπόλοιπο ποσό θα επωφεληθούν οι δήμοι που φιλοξενούν (κατά βάση) εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας ή άλλες τεχνολογίες για το 2023 και θα ανέλθει στα 21,2 εκατ. ευρώ. Το συνολικό όφελος (ήτοι 35 εκατ.) αναλογεί στο 3% του τζίρου κάθε έργου ΑΠΕ (αιολικά, υδροηλεκτρικά, φωτοβολταϊκά, υβριδικά) που με βάση τον νόμο παρακρατείται από τον ΔΑΠΕΕΠ (τον Διαχειριστή των ΑΠΕ) και μοιράζεται κατά αναλογία ως εξής: 1,4% υπέρ των δήμων και 1,6% υπέρ των καταναλωτών σε οικισμούς που βρίσκονται σε περιοχές με αιολικά πάρκα ή άλλες τεχνολογίες καθαρής ενέργειας.
Ερχονται αλλαγές
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επιταχύνει τις διαδικασίες για την απόδοση των οικονομικών ανταλλαγμάτων στην κοινωνία, θέλοντας να καταδείξει με αυτό τον τρόπο τη μεγάλη συνεισφορά των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό κόστος νοικοκυριών και ΟΤΑ. Θεωρώντας ότι αυτός είναι και ένας άμεσος τρόπος για να φανούν στις τοπικές κοινωνίες τα πραγματικά οφέλη της πράσινης ενέργειας αλλά και για να αντιμετωπιστούν οι ιδεοληψίες τις οποίες προκαλούν οι αντιδράσεις που μπλοκάρουν πολλά από τα σχεδιαζόμενα έργα.
Η επίσπευση της καταβολής των οικονομικών ανταλλαγμάτων και της ενίσχυσης των τοπικών κοινωνιών επιβεβαιώνεται και από την πρόσφατη απόφαση του ΥΠΕΝ να κατανείμει το ειδικό τέλος του 2023, τη στιγμή που τα αντίστοιχα οφέλη για τα έτη 2021 και 2022 αποδόθηκαν με πολύ μεγάλη καθυστέρηση προ τριμήνου. Τώρα, τέλη του έτους, βγήκαν οι ενισχύσεις για τα δύο προηγούμενα χρόνια που εκκρεμούσαν και εκτιμάται ότι προς το τέλος του 2025 θα βγουν και οι αντίστοιχες ενισχύσεις για το 2024. Οι καθυστερήσεις αυτές για την κατανομή των εσόδων οφείλονται σε μια «βαριά» διαδικασία που είχαν επιλέξει το ΥΠΕΝ και ο ΔΕΔΔΗΕ, συγκεντρώνοντας πληθώρα στοιχείων (π.χ. αποστάσεις μιας περιοχής από ένα έργο, ενέργεια που παράγεται, ανάρτηση λίστας δικαιούχων, δικαίωμα ενστάσεων, δυνατότητα προσφυγών και από τους δήμους σχετικά με τα όρια των ΟΤΑ), που σε αρκετές περιπτώσεις κατέληγαν σε δικαστικές προσφυγές και προκαλούσαν μνημειώδεις χρονικούς εκτροχιασμούς.
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας σκοπεύει να αναθεωρήσει το πλαίσιο των ανταποδοτικών τελών προκειμένου αυτό να συστηματοποιηθεί και, ει δυνατόν, να αυτοματοποιηθεί ώστε να υπάρξει μια λογική αλληλουχία στην καταβολή των χρημάτων. Παρά το γεγονός ότι τα μέτρα δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί, υπάρχουν σκέψεις που έχουν πέσει στο τραπέζι και συζητούνται στο υπουργείο, με πρωταρχικό στόχο να βρεθεί ένας τρόπος που να απλοποιεί τις διαδικασίες ακόμη κι αν χρειαστεί τα εργαλεία να τροποποιηθούν και να αλλάξει η μεθοδολογία. Μία από τις λύσεις που έχουν εξεταστεί χωρίς όμως να είναι ορατός ο ρεαλισμός της είναι η λειτουργία μιας πλατφόρμας στην οποία θα μπαίνουν οι κάτοικοι των επίμαχων οικισμών και με τα στοιχεία και τον λογαριασμό τους θα μπορούν να εξασφαλίζουν το ανταποδοτικό όφελος που τους αναλογεί χωρίς η εκκαθάριση να γίνεται μέσω της ΔΕΗ.
Οι εκπτώσεις
Η έκπτωση πάντως που θα βλέπουν οι οικιακοί καταναλωτές στους λογαριασμούς ρεύματος από τη λειτουργία των ΑΠΕ δεν θα είναι οριζόντια. Εξαρτάται από τον αριθμό των ανεμογεννητριών που βρίσκονται σε μια περιοχή, την ενέργεια που παράγουν αλλά και την κατανάλωση του κάθε νοικοκυριού. Αρμόδια στελέχη της αγοράς αναφέρουν ότι ειδικά για νοικοκυριά με χαμηλές καταναλώσεις σε ορεινές περιοχές (από 20 έως 30 σπίτια) θα μπορούσαν οι εγκαταστάσεις ΑΠΕ να τους εξασφαλίσουν ακόμη και μηδενικούς λογαριασμούς για όλη τη διάρκεια ζωής ενός αιολικού πάρκου, που συνήθως είναι για μια 20ετία. Ενα άλλο παράδειγμα που χρησιμοποιούν τελευταία στελέχη της αιολικής ενέργειας είναι ότι σε ορεινές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας που δεν καλύπτονται από την τηλεθέρμανση της ΔΕΗ, οι καταναλωτές θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε εγκατάσταση αντλιών θερμότητας και να καταναλώνουν ρεύμα που δεν θα πληρώνουν και θα προέρχεται από το ειδικό τέλος των ΑΠΕ που θα εισπράττουν.
Με βάση τα πρόσφατα στοιχεία της Ελληνικής Επιστημονικής Ενωσης Αιολικής Ενέργειας, τη μερίδα του λέοντος από πλευράς εσόδων στους οικιακούς καταναλωτές και τους δήμους των περιοχών όπου λειτουργούν οι ΑΠΕ συνεισέφεραν τα αιολικά πάρκα προσφέροντας για το 2023 πάνω από 29 εκατ. ευρώ. Ακολουθούν η βιομάζα με 3,7 εκατ., τα μικρά υδροηλεκτρικά με 821.773 και τα φωτοβολταϊκά με μόλις 27.378 ευρώ. Ο λόγος που η συνεισφορά των τελευταίων είναι τόσο μικρή είναι γιατί οι σταθμοί ηλιακής ενέργειας είχαν αρχικά εξαιρεθεί από το ειδικό τέλος. Στη συνέχεια η απόφαση αυτή αναθεωρήθηκε για έργα από ένα μέγεθος και πάνω και πλέον η συζήτηση είναι να ενταχθούν όλα τα έργα στο ίδιο καθεστώς (παλιά και καινούρια).
Σε επίπεδο Περιφερειών, η πιο ευνοημένη περιοχή από πλευράς ανταποδοτικών τελών της ηπειρωτικής χώρας είναι η Στερεά Ελλάδα με 13,8 εκατ. ευρώ στους δήμους και τους καταναλωτές των κοινοτήτων της. Ακολουθούν η Ανατολική Μακεδονία και η Πελοπόννησος. Από τις νησιωτικές Περιφέρειες, η πιο ευνοημένη είναι η Κρήτη με 1,6 εκατ. ευρώ, χάρη κυρίως στα αιολικά πάρκα της ανατολικής Κρήτης.
